قرص کلومیفن چیست و تاثیر آن برای بارداری چگونه است

قرص کلومیفن برای تحریک تخمک گذاری (تولید تخمک) در زنانی که تخمک تولید نمی کنند اما مایل به باردار شدن هستند (ناباروری) استفاده می شود. کلومیفن در گروهی از داروها قرار دارد که محرک تخمک گذاری نامیده می شوند. این هورمون مشابه استروژن، هورمون زنانه است که باعث ایجاد تخمک در تخمدان ها و ترشح آن می شود.

قرص کلومیفن چیست

کلومیفن یک داروی خوراکی طولانی مدت است که به دلیل ایمنی و اثربخشی بالا و هزینه نسبتاً پایین مورد اعتماد است. کلومیفن با افزایش ترشح پروژسترون در نیمه دوم دوره قاعدگی، برای درمان چرخه قاعدگی نامنظم (القاء تخمک گذاری)، برای رفع وضعیتی به نام نقص فاز لوتئال در رفع نازایی موثر است. کلومیفن همچنین ممکن است برای افزایش تخمک گذاری در زنان استفاده شود.

کلومیفن سیترات چه کار می کند؟

کلومیفن باعث می شود غده هیپوفیز مغز ترشح بیشتری از هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و LH (هورمون لوتئینیزه) ترشح کند. این عمل رشد فولیکول تخمدان را تحریک می کند و بنابراین تخمک گذاری را آغاز می کند.

در طول چرخه قاعدگی طبیعی، فقط یک تخمک تولید می شود. استفاده از کلومیفن اغلب باعث می شود که تخمدان ها در هر سیکل دو یا سه تخمک تولید کنند. کلومیفن به صورت خوراکی به مدت 5 روز مصرف می شود و فقط در طول ماه مصرف آن فعال است.

قرص کلومیفن و بارداری

کلومیفن همراه با دارویی به نام پروورا ممکن است در زنانی که چرخه قاعدگی ندارند، در شروع قاعدگی و تخمک گذاری موثر باشد:

• درمان با یک دوره 5-7 روزه پروورا، به صورت خوراکی شروع می شود.
• دو تا سه روز پس از اتمام پروورا، قاعدگی باید شروع شود.
• در روزهای سوم، چهارم یا پنجم دوره قاعدگی، دوره کلومیفن شروع می شود.
• قرص کلومیفن سیترات 50 میلی گرم به صورت خوراکی به مدت 5 روز مصرف می شود.
• در روز 11 یا 12 چرخه قاعدگی، سونوگرافی انجام می گردد تا مشخص شود آیا فولیکول یا فولیکول های تخمدان رشد کرده است یا خیر. همچنین در این زمان، از بیماران خواسته می شود تا از کیت تخمک گذاری برای آزمایش ادرار خود برای افزایش LH (هورمون لوتئینیزه) استفاده کنند که نشان می دهد تخمک ها بالغ شده اند و تخمک گذاری قریب الوقوع است. در صورت عدم افزایش LH، ممکن است تخمک گذاری با تزریق داروی hCG ایجاد شود، که باعث آزاد شدن تخمک (های) بالغ از فولیکول (ها) می شود.
• لقاح یا مقاربت طبیعی برای تخمک گذاری زمان بندی می شود.
• اگر تزریق hCG به تخمک گذاری کمک کند، نوعی هورمون پروژسترون از طریق قرص یا ژل واژینال تجویز می شود. هورمون پروژسترون برای حمایت از پوشش آندومتر (رحم) و آماده سازی آن برای تخمک بارور عمل می کند.
• دو هفته پس از تخمک گذاری، از بیماران خواسته می شود آزمایش بارداری خانگی (ادرار) را انجام دهند. در صورت مثبت بودن آزمایش، آزمایش خون برای تایید نتایج انجام می شود.

ادامه درمان در صورت عدم تخمک گذاری

• اگر با مصرف یک دوز کلومیفن، تخمک گذاری اتفاق نیفتد، دوره دیگری از پروورا تجویز می شود و دوز کلومیفن تا زمان تخمک گذاری افزایش می یابد. ممکن است بلافاصله یک چرخه کلومیفن دیگر شروع شود یا اگر کیست های باقیمانده در فولیکول های تخمدان وجود دارند، ممکن است قبل از شروع درمان، یک دوره استراحت توصیه شود.
• اگر تخمک گذاری حتی با دوز بالاتری از کلومیفن امکان پذیر نباشد، این نوع درمان متوقف می شود و ممکن است دوباره با استفاده از شکل دیگری از داروهای باروری (لتروزول یا گنادوتروپین ها) القاء تخمک گذاری انجام شود.

قرص کلومیفن و دخترزایی

براساس تجربه، در زنانی که تخمک گذاری نداشته اند و قرص کلومیفن مصرف کرده اند اگر کلومیفن با دوز بالا مصرف شود احتمال دخترزایی کمی افزایش می یابد. اما اگر کلومیفن با دوز پایین مصرف شود، تأثیری روی جنسیت نوزاد ندارد.

عوارض جانبی کلومیفن سیترات

عوارض جانبی احتمالی کلومیفن عبارتند از:

• گرگرفتگی (بسیار رایج)
• درد تخمک گذاری و افزایش حساسیت
• تاری دید و دوبینی
• حالت تهوع
• حساس شدن سینه ها
• سردرد
• خشکی واژن
• کلومیفن گاهی اوقات می تواند تولید مخاط دهانه رحم را که اسپرم را از طریق دهانه رحم به داخل رحم منتقل کند، کاهش دهد.

سایر عوارض احتمالی

تقریباً در 20 درصد از بیماران، کلومیفن ممکن است بر تولید استروژن تأثیر منفی بگذارد، که به نوبه خود از ضخیم شدن دیواره رحم در زمان لازم جلوگیری می کند. اگر لایه داخلی نازک باشد، جنین نمی تواند با موفقیت کاشته شود. این عارضه جانبی معمولاً با استفاده مکرر یا دوزهای بالاتر دارو رخ می دهد.

با پایان درمان با کلومیفن، نازک شدن اندومتر متوقف می شود. یک درمان جایگزین که اغلب در این شرایط توصیه می شود ، دارویی به نام لتروزول است که تأثیر ملایم تری بر سیستم هورمونی دارد. لتروزول به طور موقت سطح استروژن را کاهش می دهد و باعث می شود غده هیپوفیز تولید FSH و LH را افزایش داده و باعث تخمک گذاری شود. (در حالی که لتروزول هنوز برای تحریک تخمک گذاری توسط FDA تأیید نشده است، مطالعات انجام شده به طور گسترده نشان می دهد که هیچ ضرری برای این گزینه درمانی وجود ندارد).

کمتر از 5% از زنان ممکن است واکنش مبالغه آمیزی به درمان داشته باشند که به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان معروف است. این بیماری در درمان کلومیفن نادر است و بیشتر در استفاده از داروهای گنادوتروپین شایع است. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان با نفخ شکم، حالت تهوع و اسهال مشخص می شود و در موارد شدیدتر علائمی شامل تنگی نفس، مشکل در ادرار و درد قفسه سینه دارد.

چند قلوزایی ممکن است از عوارض درمان با کلومیفن باشد. دوقلوزایی به 5% افزایش می یابد. اگر در اسکن اولتراسوند 3 یا بیشتر فولیکول بالغ (تخمک) نشان داده شود، احتمال بارداری چند قلو زیاد است.